KSH – uprzywilejowanie udziałów lub akcji w zakresie dywidendy
Uprzywilejowanie dopuszczalne we wszystkich spółkach kapitałowych
Przepisy KSH dopuszczają uprzywilejowanie udziałów lub akcji w zakresie dywidendy we wszystkich spółkach kapitałowych. Dodatkowo, na podstawie przepisu odsyłającego, zawartego w art. 126 § 1 pkt 2 KSH, wspomnianą preferencję można przewidzieć w spółce komandytowo-akcyjnej.
Wymóg jednomyślności na etapie zawiązania spółki
Ustalenie preferencji w zakresie podziału zysku jest dopuszczalne już w pierwotnej wersji umowy spółki albo statutu. W przypadku wprowadzenia takiego zróżnicowania na etapie zawiązywania spółki, zawarcie danej umowy spółki lub podpisanie statutu wymagać będzie konsensu ze strony wszystkich założycieli.
Wprowadzenie uprzywilejowania w trakcie istnienia danej korporacji
Przyznanie odnośnej prerogatywy już po rejestracji spółki wiąże się z koniecznością podjęcia uchwały organu właścicielskiego i konstytutywnego wpisu do rejestru.
Restrykcje, jakie należy spełnić przy podejmowaniu uchwały o uprzywilejowaniu udziałów albo akcji, są zróżnicowane w zależności od typu spółki.
Uszczuplenie praw udziałowych w spółce z o.o.
W odniesieniu do spółki z o.o. powzięcie uchwały przewidującej uprzywilejowanie w zakresie dywidendy mieści się w hipotezie art. 246 § 3 KSH. Zgodnie z jego treścią uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, zwiększająca świadczenia wspólników lub uszczuplająca prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom, wymaga zgody wszystkich wspólników, których dotyczy. W orzecznictwie SN trafnie przyjmuje się, że uszczuplenie praw udziałowych wspólnika w rozumieniu art. 246 § 3 KSH dotyczy wszystkich praw wynikających z tytułu posiadanego udziału, co moim zdaniem obejmuje także prawo do zysku (por. wyrok SN z 13 czerwca 2013 r., IV CSK 694/12, Legalis).
Warto podkreślić, że wspomniany przepis przewiduje wymóg jednomyślności wszystkich wspólników, których dotyczy redukcja praw udziałowych, nie tylko obecnych na zgromadzeniu wspólników.
Głosowanie grupami w prostej spółce akcyjnej i spółce akcyjnej
Z kolei odmienne rozwiązanie ustawodawca przyjął względem P.S.A. i S.A.
W obu przypadkach należy przeprowadzić głosowanie grupami, które wynika z dyspozycji odpowiednio: art. 30098 § 4 i art. 419 § 1 KSH.
Zgodnie z art. 30098 § 4 KSH, dotyczącym P.S.A., jeżeli w spółce istnieją akcje o różnych uprawnieniach, uchwała dotycząca zmiany umowy spółki naruszająca prawa akcjonariuszy danego rodzaju akcji powinna być podjęta w drodze oddzielnego głosowania na walnym zgromadzeniu w grupie akcjonariuszy akcji jednorodzajowych, których prawa są naruszane w wyniku zmiany umowy spółki. W grupie akcjonariuszy uchwała zapada większością głosów, jaka jest wymagana do podjęcia tego rodzaju uchwały na walnym zgromadzeniu. Nieobecność akcjonariuszy, których prawa są naruszane, nie wstrzymuje podjęcia uchwały przez walne zgromadzenie.
Natomiast stosownie do zbliżonego przepisu art. 419 § 1 KSH, odnoszącego się do S.A., jeżeli w spółce istnieją akcje o różnych uprawnieniach, uchwały o zmianie statutu, obniżeniu kapitału zakładowego i umorzeniu akcji, mogące naruszyć prawa akcjonariuszy danego rodzaju akcji, powinny być powzięte w drodze oddzielnego głosowania w każdej grupie (rodzaju) akcji. W każdej grupie akcjonariuszy uchwała powinna być powzięta większością głosów, jaka jest wymagana do powzięcia tego rodzaju uchwały na walnym zgromadzeniu.
Odnośnie do wymogu głosowania grupami warto przytoczyć wyrok SN z 17 maja 2012 r. (I CSK 466/11, Legalis), w myśl którego zgodnie z przepisem art. 419 § 1 KSH wystarczy, aby naruszenie praw akcji uprzywilejowanych miało charakter potencjalny (verba legis - „mogło naruszać prawa akcjonariuszy danego rodzaju akcji”), przy czym realność tego naruszenia należy rozpatrywać in concreto.
Czy anonsować możliwą redukcję praw w porządku obrad?
Na wspomniane pytanie należy udzielić odpowiedzi pozytywnej.
Co najmniej dobrą praktyką i elementarnym przejawem lojalności względem ekonomicznych właścicieli jest wyraźne zaznaczenie tej kwestii w porządku obrad, i to w sposób maksymalnie szczegółowy.
Przy zwołaniu organu stanowiącego należy wskazać:
a) które konkretnie udziały lub akcje mają zostać uprzywilejowane;
b) w jakim stopniu zostaną uprzywilejowane odnośne walory (z uwzględnieniem limitów określonych w ustawie co do spółki z o.o. i S.A.).
Jak stosować wspomniane przepisy w praktyce?
W praktyce zdarzają się przypadki przeprowadzenia np. głosowaniami grupami w S.A. Jedna z takich sytuacji miała miejsce niedawno w odniesieniu do spółki publicznej z rynku regulowanego.
Poniżej zamieszczam link, zawierający treść ogłoszenia o zwołaniu ZWZ, w którym kwestia uprzywilejowania akcji i jego zakresu została wprost zaznaczona w porządku obrad.
Co więcej, zarząd, uzasadniając treść uchwały, wskazał jednoznacznie: „Dodatkowo zmiany statutu przewidują nadanie nowego uprzywilejowania w zakresie prawa do dywidendy akcjom serii od C1 do C6 łącznie. Zarząd zwraca uwagę, że przyznanie tej preferencji może naruszyć prawa akcjonariuszy, którym przysługują pozostałe akcje (inne niż akcje serii od C1 do C6 włącznie). Dlatego też zarząd planuje, że uchwała dotycząca zmiany statutu zostanie powzięta w drodze oddzielnego głosowania w każdej grupie (rodzaju) akcji. W każdej grupie akcjonariuszy uchwała powinna być powzięta większością głosów, jaka jest wymagana do powzięcia tego rodzaju uchwały na walnym zgromadzeniu.”
W jaki sposób przeprowadzić głosowanie grupami?
Jeśli chodzi o procedurę głosowania grupami, to przewodniczący gremium powinien:
- zarządzić utworzenie odrębnych grup akcji;
- zarządzić oddzielne głosowanie w każdej grupie (rodzaju) akcji, w tym zaproponować przeprowadzenie wyboru przewodniczącego każdej grupy, który przeprowadzi głosowanie;
- w przypadku podjęcia uchwał pozytywnych przez wszystkie grupy –wznowić obrady plenum i zarządzić przyjęcie uchwał akcjonariuszy zebranych w ramach każdej z grup przez walne zgromadzenie jako organ spółki.
Według mnie w przypadku spółki publicznej uchwały poszczególnych grup oraz walnego zgromadzenia jako organu powinny zostać opublikowane przez emitenta, tak jak ma to miejsce poniżej:
