Braki formalne w restrukturyzacji (gdy rozporządzenie nie nadąża za ustawą)

Jednym z częstych uchybień, które obserwuję w swojej praktyce, jest wadliwość kart do głosowania.

W przypadku, gdy wzory kart do głosowania, udostępnione wierzycielom przez nadzorcę układu, zawierają braki formalne, ich konsekwencją może być nieważność głosów i konieczność umorzenia PZU lub odmowa zatwierdzenia układu.

Zgodnie z art. 213 ust. 1 pkt 1 Prawa restrukturyzacyjnego karta do głosowania zawiera: imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku - inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, firmę, pod którą działa dłużnik, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, a jeżeli dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - imiona i nazwiska reprezentantów, w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, oraz numery PESEL albo numery w Krajowym Rejestrze Sądowym reprezentantów, a w przypadku ich braku - inne dane umożliwiające ich jednoznaczną identyfikację, a ponadto w przypadku spółki osobowej - imiona i nazwiska albo nazwę, numery PESEL albo numery w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku - inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację oraz miejsce zamieszkania albo siedzibę wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem.

W swojej praktyce spotykam się z sytuacją, kiedy w treści karty do głosowania, udostępnionej w konkretnym PZU, brakuje np. wskazania wszystkich reprezentantów (członków zarządu) dłużnika, numeru PESEL członków zarządu, czy sposobu reprezentacji spółki.

Uchybienie, polegające na powszechnym braku numeru PESEL reprezentantów dłużnika, wynika prawdopodobnie z automatycznego powielenia wzoru karty do głosowania przewidzianego przepisami Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wzoru karty do głosowania w postępowaniu o zatwierdzenie układu z 17 grudnia 2015 r.

Tymczasem, wzór karty, określony regulacjami rozporządzenia, nie uwzględnia nowelizacji do Prawa restrukturyzacyjnego, która weszła w życie 1 grudnia 2021 r. (art. 213 ust. 1 pkt 1 w brzmieniu ustawy z 6 grudnia 2018 r., Dz.U. z 2019 r. poz. 55, ze zm. z Dz.U. z 2020 r. poz. 1747, ze zm. z Dz.U. z 2021 r. poz. 1080).

Jako że ustawa jest aktem normatywnym hierarchicznie wyższym niż rozporządzenie i w dodatku odnośna zmiana Prawa restrukturyzacyjnego jest późniejsza niż unormowania aktu wykonawczego, to obowiązkiem dłużnika i nadzorcy układu jest udostępnienie takiego wzoru karty, który uwzględnia wymogi ustawowe.

W myśl art. 213 ust. 3 Prawa restrukturyzacyjnego karta do głosowania niespełniająca wymogów określonych w ust. 1 jest nieważna.

Dlatego też, skutkiem oddania głosów na wadliwych kartach do głosowania może być nieważność aktów głosowania, co spowoduje nieprzyjęcie układu i konieczność umorzenia PZU albo odmowę zatwierdzenia układu przez sąd.

Wspomniany pogląd wyraził zwłaszcza Sąd Okręgowy w Warszawie w postanowieniu z 3 lutego 2022 r. (XXIII Gz 1317/21) wskazując, że: „Przede wszystkim zwrócić należy uwagę na charakter przepisu art. 213 ustawy Prawo restrukturyzacyjne. W ocenie Sądu Okręgowego jest to przepis bezwzględnie obowiązujący, mający zastosowanie w każdym postępowaniu o zatwierdzenie układu oraz na podstawie art. 15 ustawy covidowej w każdym uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym. W szczególności brak jest podstaw by przyjąć, że wymogi w zakresie treści karty do głosowania opisane w art. 213 ust. 1 pr.rest. dotyczą jedynie postępowań, gdzie nie odbyło się zgromadzenie wierzycieli w celu głosowania nad układem, w postepowaniach zaś, gdzie zgromadzenie takie się odbyło wymogi te nie muszą być już stosowane. Na bezwzględnie obowiązujący charakter tego przepisu wskazuje treść ust. 3 i 4. Zgodnie z tymi przepisami karta do głosowania niespełniająca wymogów określonych w ust. 1 jest nieważna (…).

Karty do głosowania niespełniające tych wymagań, na podstawie art. 213 ust. 3 słusznie uznane zostały przez Sąd pierwszej instancji za naruszające przepisy o uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Naturalną konsekwencja takiej oceny jest stwierdzenie, że w toku głosowania nad układem doszło do naruszenia przepisów określających zasady tego głosowania, co prowadzi do wniosku, że przyjęty z naruszeniem tych przepisów układ narusza prawo. Na podstawie art. 165 ust. 1 pr.rest. przesądza to o konieczności odmowy zatwierdzenia układu.”

Remedium na niedoskonałą legislację może być fachowość i skrupulatność strony zainteresowanej przyjęciem lub wzruszeniem układu.

W interesie dłużnika w PZU i nadzorcy układu leży rzetelne przygotowanie wzoru kart do głosowania (zwłaszcza w przypadku zbierania głosów wierzycieli), zgodnego z aktualnymi regulacjami ustawy. Profesjonalne przygotowanie dokumentacji w PZU powinno przyczynić się do zmniejszenia ryzyka zakwestionowania układu przez sąd lub wierzycieli.

Z kolei w odniesieniu do przypadków instrumentalnego wykorzystania PZU przez dłużnika, środkiem zaradczym na dezynwolturę kontrahenta może być skuteczne złożenie zastrzeżeń co do zgodności z prawem przebiegu samodzielnego zbierania głosów lub wskazania innych okoliczności, które mogą mieć wpływ na zatwierdzenie układu, co obejmuje m.in. nieważność kart do głosowania.